Ιστορική αναφορά στην χρησιμότητα του νερού και στην σημερινή ανάγκη προβολής των Ο.Ε.Β.

Από τα αρχαία ακόμα χρόνια, οι άνθρωποι κατοικούσαν και εργάζονταν μόνο εκεί που είχε νερό. Το νερό υπήρξε και υπάρχει πηγή ζωής για όλους τους ανθρώπους.

Στην αρχή κατοικούσαν εκεί που υπήρχαν πηγές, για να έχουν νερό να πίνουν. Αργότερα κατάλαβαν ότι μερικά δένδρα φυτρώνουν πάνω από υπόγεια νερά και τότε άρχισαν να ψάχνουν για υπόγειο νερό. Τότε έσκαβαν πηγάδια στα σημεία εκείνα, τα οποία είχαν έως και αρκετό βάθος μερικές φορές.

Το νερό είτε επιφανειακό, είτε από βάθος στην επιφάνεια της γης, το χρησιμοποιούσαν για να το πιουν αλλά και για τις δουλειές τους. Κύρια χρήση του νερού ήταν επίσης η άρδευση των καλλιεργειών τους.

Εκεί που υπήρχε εξάλλου επιφανειακό νερό, έρχονταν και πολλά ζώα για να πιουν και ο τροφοσυλλέκτης άνθρωπος τα περίμενε εκεί στήνοντας ενέδρα για να τα θηρεύσει. Η πηγή και γενικά το νερό συγκέντρωνε πληθυσμούς ζώων που του έδιναν κρέας, αλλά και ανάπτυξη δένδρων που του έδιναν τα φρούτα. Έτσι, και τροφή εξασφάλιζε, αλλά και ο ίδιος είχε νερό για τις ανάγκες του.

Αργότερα, ο άνθρωπος αφού είδε ότι το νερό αύξαινε τα φυτά-δένδρα θέλησε να τα ποτίσει ο ίδιος για να πάρει μαζική την παραγωγή τους. Έτσι αντί να περιμένει από τα δένδρα και τα φυτά που ήσαν κοντά στις πηγές να πάρει παραγωγή, σκέφτηκε να δώσει ο ίδιος νερό σ’ αυτά, σκέφτηκε να κάνει κανάλι ώστε να οδηγήσει το νερό από την πηγή στα δένδρα που είτε υπήρχαν εκεί, είτε τα φύτευε αργότερα ο ίδιος. Τότε ο άνθρωπος έγινε συστηματικός γεωργός. Από τότε σταμάτησε να ψάχνει για καρπούς, αλλά απέκτησε και μόνιμες καλλιέργειες και επίσης απέκτησε και μόνιμη κατοικία είτε στη σπηλιά, είτε σαν λιμναία κατοικία, είτε πάνω στα δένδρα κατασκευάζοντάς την για ν’ αποφύγει εχθρούς ισχυρότερους από αυτόν κλπ.

Και καλά όταν το νερό ήταν στην επιφάνεια, το έπαιρναν εύκολα και το διοχέτευαν στα κανάλια και στα χωράφια τους. Όταν όμως ήταν σε βάθος μέσα στη γη απαιτούσε μεγάλο κόπο να το βγάλουν έξω, επειδή τότε δεν είχαν ούτε υποβρύχιες αντλίες ούτε κινητήρες για να το τραβήξουν, όπως κάνουμε εμείς σήμερα. Για να φέρουν το νερό από το βάθος του πηγαδιού ως την επιφάνεια, χρησιμοποιούσαν κουβάδες που τους τράβαγαν με τριχιές. Μετά άδειαζαν τους κουβάδες στο κεντρικό-κύριο κανάλι και το νερό κατευθύνονταν προς την καλλιέργεια.

Από νωρίς κατάλαβαν όλοι ότι το νερό δεν ήταν μόνο κοινό και πολυτιμότατο αγαθό μόνο για να το πιουν, αλλά και για να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους, για να ζήσουν. Δεν ήθελαν μόνο νερό, αλλά ήθελαν και τροφή για να ζήσουν και το νερό τους πρόσφερε αυτή την παραγωγή για να φάνε.

Αυτός είναι και ο λόγος που το νερό όταν δίνονταν είτε για να το πιουν είτε για να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους απαιτούσε συλλογική προσπάθεια, αλλά και κοινή εποπτεία και έλεγχο.

Πρωτόγονος Γερανός που χρησιμοποιείται για την άντληση νερού άρδευσης.

(Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο: «Εκμηχάνιση Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων», των: Γέμτος Θεοφάνης, Μπουραζάνης Γιώργος, Φουντάς Σπύρος).

Όταν αργότερα οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε μεγαλύτερες ομάδες και τελικά σε Κράτη, τότε ανέλαβαν τα Κράτη την διαχείριση αυτή των νερών, τόσο των πόσιμων όσο και των αρδευτικών νερών.

Έτσι, το νερό πέρασε στις άμεσες προτεραιότητες του κάθε Κράτους, επειδή ακριβώς είναι πολυτιμότατο για τους πολίτες του. Και επειδή από το νερό της άρδευσης εξαρτάται εν πολλοίς όχι απλά η επιβίωση των πολιτών του, αλλά και η ίδια η οικονομική του ανάπτυξη καθώς επίσης και η κοινωνική οργάνωσή του (μιας και η παρουσία του νερού αποτελεί προϋπόθεση για την κοινωνικοποίηση των ανθρώπων και την ανάπτυξη πόλεων και χωριών), εξέδωσε νόμους για την αρδευτική του χρήση.

Το παραπάνω σχέδιο είναι η οθόνη ενός ηλεκτρ. Υπολογιστή στο γραφείο του ΤΟΕΒ Μπόϊδα-Μαυρής. Το κάθε αντλιοστάσιο εικονίζεται με μια μπάρα (χοντρή γραμμή) κι από κάτω του δείχνει πόσους κινητήρες έχει, πόσοι από αυτούς είναι σε λειτουργία (πράσινο χρώμα), πόσοι έχουν πάθει βλάβη (με κόκκινο χρώμα), δείχνει τις ηλεκτροβάνες, τα αεροφυλάκια, τα παροχόμετρα, τις πιέσεις στο δίκτυο, το ύψος του νερού (στάθμες) σε όλες τις δεξαμενές (πάνω στα βουνά και κάτω στον κάμπο) κλπ. Κι αν θέλεις, μπορείς να βάλεις το κάθε αντλιοστάσιο να δουλέψει από δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από το γραφείο σου ή να βάλεις μερικούς μόνον κινητήρες. Μπορείς να πάρεις απεικονίσεις πάνω σε διάγραμμα όλης της 24ωρης (αλλά και πιο πέρα ακόμη) λειτουργίας του κάθε αντλιοστασίου καθώς και άλλα στοιχεία (πιέσεις κλπ).

Είναι σήμερα ο πιο σύγχρονος τρόπος λειτουργίας της Άρδευσης με τηλεχειρισμό των αντλιοστασίων, με ασύρματη επικοινωνία μεταξύ τους.

Κι για όλα αυτά δεν πληρώθηκε τίποτε από τον ΤΟΕΒ, αλλά από το Γ’ Κ.Π.Σ. Οι νέες τεχνολογίες εφαρμόζονται στην διαχείριση του νερού.

Έτσι εκδόθηκαν διάφοροι νόμοι, διάφορα προεδρικά ή βασιλικά διατάγματα, τα οποία περιγράφουν επακριβώς αυτή την χρήση του νερού άρδευσης.

Με τους νόμους για το νερό άρδευσης αλλά και με τα προεδρικά διατάγματα, το Κράτος ανέθεσε σε συλλογικά όργανα των ιδιοκτητών των χωραφιών να διαχειρίζονται την κατανομή τους στις καλλιέργειες.

Σήμερα αυτά τα συλλογικά όργανα είναι οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων που αποτελούνται από τους ιδιοκτήτες γης, από τους κτηματίες που αποφασίζουν πως θα ποτίσουν τα χωράφια τους.

Και όλοι αυτοί οι ιδιοκτήτες γης, που χρησιμοποιούν τα νερά μιας πηγής ή ενός ποταμού ή άλλης υδροληψίας (λίμνη, βιολογικούς κλπ), από το ίδιο το Κράτος αναγκάζονται με νόμο να δημιουργούν τους Τ.Ο.Ε.Β. (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων) ή του Γ.Ο.Ε.Β. (Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων).

Οι ΤΟΕΒ και οι ΓΟΕΒ έχουν την ευθύνη της διαχείρισης του νερού, έχουν την ευθύνη της κατανομής του νερού προς τις καλλιέργειες. Συγχρόνως έχουν και την ευθύνη της αποστράγγισης των γεωργικών εκτάσεων, την συντήρηση του οδικού τους δικτύου κλπ.

Αυτός ο ρόλος των Ο.Ε.Β. (Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων) δεν είναι μόνο απλά ένας ρόλος της απλής διαχείρισης του νερού κλπ, αλλά επειδή από την σωστή ή όχι λειτουργία των εξαρτάται άμεσα και η οικονομία και η ανάπτυξη της Γεωργίας, καθιστούν τους ΟΕΒ σημαντικότατους Οργανισμούς στην υποδομή του Κράτους. Γιατί, αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελληνική επαρχία και περιφέρεια σήμερα στηρίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στην Γεωργία, και δεδομένου ότι Γεωργία δεν υπάρχει χωρίς νερό, ο καθένας καταλαβαίνει πόσο σοβαρά το Κράτος πρέπει να βλέπει τους ΟΕΒ. Αλλά και πιο πέρα, επομένως, αν Γεωργία δεν υπάρχει, τότε αποδομείται η ίδια η περιφέρεια, τότε έχουμε μετανάστευση του πληθυσμού της υπαίθρου, έχουμε κοινωνικές συνέπειες, ο ιστός της κοινωνίας στην περιφέρεια αραιώνει, γίνεται διάτρητος και στο τέλος καταρρέει.

Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους οι Φορείς της διαχείρισης των νερών δεν είναι κάποιες Εταιρίες Άρδευσης, αλλά είναι Οργανισμοί Άρδευσης. Οι Φορείς διαχείρισης ων αρδευτικών νερών είναι Οργανισμοί και μάλιστα Οργανισμοί Κοινής Ωφελείας που ανήκουν δίκαια στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αυτός είναι ο λόγος εξάλλου, που το Κράτος δεν μεταβιβάζει την κυριότητα των εγγειοβελτιωτικών έργων ούτε σε Εταιρίες αλλά ούτε και στους ίδιους τους κτηματίες των Ο.Ε.Β. Έτσι το Κράτος έχει χαρακτηρίσει αυτούς τους ΟΕΒ ως Νομικά Πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Ενώ όμως το Κράτος, όπως αναφέραμε, έχει εκδώσει Νομοθετικά ή Προεδρικά Διατάγματα για την λειτουργία των ΟΕΒ, ο κάθε ΟΕΒ και κυρίως οι ΤΟΕΒ, παίρνουν οι ίδιοι αποφάσεις για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία τους.

Οι ΟΕΒ σήμερα διοικούνται από εκλεγμένα όργανα: τα Διοικητικά Συμβούλια και τις Γενικές Συνελεύσεις των.

Ανάλογα λοιπόν με την τεχνική του αρδευτικού τους έργου, οι ΤΟΕΒ εφαρμόζουν και προσαρμόζουν τους Κανονισμούς Άρδευσης. Επιπλέον παίρνουν και αποφάσεις για θέματα της άρδευσης (στράγγισης). Έτσι άλλες αποφάσεις για την άρδευση θα πάρει ένα Δ.Σ. (Διοικητικό Συμβούλιο) που διαχειρίζεται ένα έργο παλιάς τεχνικής με ανοιχτά αυλάκια, άλλες θα πάρει ένας άλλο Δ.Σ. που διαχειρίζεται ένα άλλο έργο σύγχρονο με αντλιοστάσιο και υπόγειο σωληνωτό δίκτυο άρδευσης κλπ, ακριβώς επειδή διαφέρει ο τρόπος ποτίσματος.

Στις μέρες μας λειτουργούν τα νέα δίκτυα άρδευσης των ΟΕΒ που ποτίζουν με αντλιοστάσια και με υπόγειο δίκτυο άρδευσης.

Και ενώ οι Ο.Ε.Β. κατέχουν έναν σημαντικότατο ρόλο στην γεωργική ανάπτυξη, το Κράτος δεν τους βλέπει με την ανάλογη σημασία. Κι αυτό φαίνεται επειδή οι Ο.Ε.Β. σήμερα περνούν δύσκολες μέρες, κυρίως λόγω των οικονομικών προβλημάτων τους.

Ένας Οργανισμός για να μπορέσει να σταθεί και να αντεπεξέλθει στο έργο του πρέπει να έχει καλή οικονομική κατάσταση. Χωρίς χρήματα δεν μπορεί να συντηρηθεί. Επειδή οι ΟΕΒ αποτελούν Οργανισμούς Κοινής Ωφελείας, πρέπει να λειτουργούν με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ωφέλεια προς τους αγρότες και τους κτηματίες αλλά και με το μικρότερο δυνατό κόστος. Και το Κράτος έτσι πρέπει να τους βλέπει, σαν τέτοιους Οργανισμούς Κοινής Ωφελείας, ώστε να τους εντάσσει σε τακτική χρηματοδότηση για την λειτουργία τους.

Οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων σήμερα, στην συντριπτική τους πλειοψηφία οφείλουν, δεν έχουν καλή οικονομική κατάσταση. Αυτό εξηγείται, επειδή πρέπει αφενός να καλύπτουν όλα τα έξοδα λειτουργίας των με ιδίους πόρους ενώ συγχρόνως είναι πρέπει να εκτελούν πολλά έργα για την εξυπηρέτηση της κοινής ωφέλειάς των.

Συγχρόνως πρέπει να εκσυγχρονίζονται τα δίκτυά τους, ώστε να είναι αποτελεσματικότερα στις σημερινές συνθήκες του οξύτατου ανταγωνισμού των παραγόμενων προϊόντων.

Τέλος, έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα ράφια των Σούπερ-Μάρκετ τα προϊόντα που τρώμε: λάδι, φασόλια, ρύζι κλπ, αλλά δεν προσεγγίζουμε συχνά το θέμα της παραγωγής των. Γιατί για να παραχθεί το λάδι ή οι βρώσιμες ελιές κάποιοι δούλεψαν για να τις ποτίσουν, για να παραχθούν τα φασόλια, ντομάτες, σαλάτες, αγγουράκια, καρπούζια, πεπόνια και τόσα άλλα κηπευτικά, κάποιοι δούλεψαν για να τα ποτίσουν, για να παραχθούν το καλαμπόκι, η σόγια, το σόργο για να ταΐσουμε τις μονάδες των ζώων μας, κάποιοι δούλεψαν για να τα ποτίσουν, για να παραχθεί το βαμβάκι ή ο καπνός, κάποιοι δούλεψαν για να τα ποτίσουν κλπ.

Ας γνωρίσουμε λοιπόν αυτόν τον φορέα της άρδευσης, όχι μόνο γιατί η άρδευση είναι η υποδομή της Γεωργίας. Θα χρειαστεί να ανοίξει ο φάκελος του νερού, επειδή το νερό ολοένα και λιγοστεύει κι έχει να κάνει και με τις ανάγκες της ύδρευσης ήδη σε πολλές περιοχές της Χώρας. Και όπως για ένα Κράτος υποδομές του είναι οι δρόμοι, το ηλεκτρικό ρεύμα, οι τηλεπικοινωνίες κλπ, έτσι και για την Γεωργία η σοβαρότερη υποδομή της είναι η άρδευση. Αξίζει λοιπόν να γίνουν γνωστοί αυτοί οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων, χάρις στους οποίους παράγονται αυτά τα προϊόντα που καταναλώνουμε είτε σαν τροφή μας, είτε για τις κτηνοτροφικές μας μονάδες, είτε για παραγωγή προϊόντων για άλλους σκοπούς (βαμβάκι για ένδυση κλπ) αλλά και για τόσους άλλους λόγους.

Ας θυμόμαστε πάντοτε όσα έχουν σχέση με το νερό.

Αξίζει να σημειώσουμε επίσης ότι στις 22 Μαρτίου είναι η παγκόσμια ημέρα νερού. Δεν έχει κηρυχθεί άδικα ζωτικό στοιχείο της ζωής μας το νερό. Όλο και περισσότερο χρόνο με το χρόνο αναδεικνύεται η πρωταρχική σημασία που έχει στην ζωή μας.

Γι’ αυτό πρέπει να το διαχειριζόμαστε σωστά, δεν πρέπει να το σπαταλάμε. Οι Χώρες που σπαταλάνε το νερό, σπαταλάνε τον πλούτο τους. Ας θυμηθούμε τα σοφά λόγια ενός ομιλητής γεωπόνου της Δ/νσης Προγραμματισμού Πρέβεζας, που είχε πει κάποτε: «Όσοι αφήνουν το νερό να πάει στην θάλασσα, να πάνε κι αυτοί και να τ’ ακολουθήσουν ….». Ήδη προβάλει ο εφιάλτης της ερημοποίησης πολλών περιοχών στην Ελλάδα, όπως σε περιοχές της Κρήτης, περιοχές νησιών του Αιγαίου, περιοχές της Ανατολικής Στερεά και της Θεσσαλίας. Η λειψυδρία χτυπάει την πόρτα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Αυτός είναι ο λόγος όπου καθώς τα πράγματα θα γίνονται όλο και πιο δύσκολα, τότε το νερό θα έρθει στο επίκεντρο των συζητήσεων και των πολιτικών και πολύ γρήγορα θα έχουμε εξελίξεις. Τα σύννεφα εξελίξεων συσσωρεύονται.

Ας εργαστούμε όλοι μας λοιπόν για να έχουμε ορθολογικότερη και σωστότερη την διαχείριση του νερού, ενός από τα πολυτιμότερα αγαθά που μας απέμειναν. Κι επίσης να μη ξεχνάμε να το προστατεύουμε και να το αναγνωρίζουμε σαν πολυτιμότατο αγαθό, που σημαίνει να μη επιτρέπουμε την μόλυνσή του.

Ετικέτες Technorati: νερό,1ο φύλο εφημερίδας